مقدمه: زخم پای دیابتی یکی از شایع‌‌­ترین مشکلات در بیماران دیابتی می­باشد. درمان زخم پای دیابتی بسیار پیچیده است و نیاز به دقت زیادی دارد به ­طوری­که پاسخ های نامناسب به روش­‌های درمانی مختلف دارویی و جراحی، این عارضه را به ­صورت یک معضل در­آورده است. هدف از این گزارش ارائۀ تجربیات بالینی طب تلفیقی مدرن و سنتی ایرانی می­باشد که دارای بیشترین اثر درمانی در کوتاه­ترین مدت زمانی بوده است.

روش بررسی: در این مطالعه، 20 بیمار دارای زخم پای دیابتی درجه دو و سه براساس پروتکل های درمانی مبتنی بر طب سنتی ایرانی در بجنورد قرار گرفتند. همه بیماران در محدوده سنی 45 تا 75 سال بوده که در یکی از بیمارستان بجنورد، مشهد و گنبد در طی سال های 95-1394 بستری گردیده و تحت درمان های اولیه شامل داروهای کنترل قند و کنترل عفونت قرار می گیرند. زخم پای بیماران به درمانهای رایج پاسخ نداده و مطابق با مشاوره پزشک متخصص ارتوپدی دستور آمپوتاسیون از مچ پای بیماران از طرف پزشک معالج برای بیماران صادر گردید. بیماران جهت مشاوره به کلینیک طب سنتی مراجعه می نماید. بیماران دارای زخم های مختلف در پای راست یا چپ با التهاب شدید بوده اند. بعبارت دیگر بیماران مبتلا دارای زخم های عفونی با التهاب شدید بوده اند. بیماران بعد از ورود به کلینیک طب سنتی تحت تدابیر حفظ سلامت و تغذیه قرار می گیرند. تدابیر داروئی در این بیماران با توجه به مزاج و وضعیت بیماری شامل گیاهان داروئی، داروهای ترکیبی و دارویهای مدرن کنترل قند خون بوده است. اعمال یداوی شامل بادکش کامل پشت هرشب تا پایان مراحل درمانی، ماساژ درمانی و زالو درمانی داخل و اطراف زخم هر 3 الی 7 روز یک بار با 10 تا 12 عدد زالوی ریز، متوسط و بزرگ برای 10 جلسه برای بیماران استفاده شد.

یافته ­ها: در همۀ بیماران بعد از 40 تا 60 روز معالجه، زخم پای دیابتی بیمار بهبود کامل پیدا کرده، قوای جسمی و وضعیت روانی بیماران بهبود یافته و وضعیت قند خون بیمار کنترل گردیده است.

نتیجه­ گیری: طب مؤثر به­ عنوان یک مکتب تلفیقی از دو دانش در دو مکتب درمانی طب مدرن و طب سنتی ایران می­تواند  یافته­‌های بالینی مؤثری در درمان برخی بیماری ها از­قبیل بیماری زخم پای دیابتی داشته باشد. به­ طوری­که در درمان زخم پای دیابتی استفاده از روش طب مؤثر باعث صرف هزینۀ کمتر و کاهش استفاده از آنتی‌­بیوتیک‌­ها در افراد دیابتی می­گردد. لذا با­توجه به اصول مکاتب طب مدرن و طب سنتی ایران می­تواند به­ عنوان یک روش درمانی جدید غیر تهاجمی که دارای بیشترین اثر درمانی در کوتاه­ترین مدت زمانی باشد، مورد تحقیق و ارزیابی قرار بگیرد.